Gotowanie według Pięciu Przemian

Taoizm 

Kuchnia według Pięciu Przemian jest elementem tradycyjnej medycyny chińskiej mającej swoje korzenie w filozfii teoistycznej, powstałej około 3 tysięcy lat temu w Chinach. Została ona zawarta w Księdze Przemian, jednym z najwspanialszych dzieł filozoficznych starożytnych Chin. Na jej podstawie rozwinęły się m.in.: taoistyczna magia, medycyna chińska, sztuki walki, Qi-Gong czy Feng Shui.

Księga Przemian mówi o uniwersalnych zasadach i prawach natury, których przestrzeganie pozwala człowiekowi żyć w harmonii, równowadze i zdrowiu. Taoiści uważają, że czlowiek jest częścią natury i podlega jej prawom  i tak jak w przyrodzie następuja po sobie: wiosna, lato, późne lato, jesień, zima,  tak również gotując powinniśmy poruszać się według Koła Przemian, gdzie porom roku odpowiadają kolejno żywioły: Drewno, Ogień, Ziemia, Metal, Woda, a żywiołom smaki: kwaśny, gorzki, słodki, ostry i słony. 

Elementy tego koła oddziałują na siebie w trzech cyklach: wpierającym (twórczym), wyczerpującym (osłabiającym) i destrukcyjnym (kontrolującym).

Woda tworzy drewno, drewno tworzy ogień, ogień tworzy ziemię, ziemia tworzy metal a metal tworzy wodę- cykl wspierający.

Wodo wyczerpuje metal i ziemię, drewno wyczerpuje wodę i metal, ogień wyczerpuje drewno i wodę, ziemia wyczerpuje ogień i drewno, metal wyczerpuje ziemie i ogień- cykl wyczerpujący.

Woda niszczy ogień, ogień niszczy metal, metal niszczy drewno, drewno niszczy ziemię, ziemia niszczy wodę- cykl destrukcyjny.

Yin i yang

Jedną z najważniejszych zasad taoizmu jest zasada sił Yin i Yang. Yin reprezentowana przez Księzyc i ciemność oznacza bierność, zimę, chłód i symbolizuje żeński aspekt natury. Yang reprezentowana przez Słońce i światło oznacza akywność, witalność, ruch, ciepło, lato i symbolizuje pierwiastek męski. Według medycyny chińskiej człowiek może być zdrowy jedynie wtedy, gdy jest zachowana równowaga pomiędzy nim a naturą, pomiędzy narządami wewnętrznym, pomiędzy yin i yang. Równowaga pomiędzy tymi dwoma pierwiatkami jest konieczna, aby zapewnić właściwy przepływ energii. Jeżeli któryś z nich zaczyna dominować, balans zostaje zaburzony. Jeżeli pierwiastki te zostaja rozerwane, życie zostaje zniszczone.
Yin i Yang obecne jest w każdej cząstce wszechświata. Posiadają je również nasze narządy wewnętrzne, jak również pożywienie. Jeżeli zjemy zbyt dużo pożywienia należącego tylko do jednej z tych kategorii, równowaga zostaje zakłócona.

Energia chi

Najważniejszą zasadą kuchni według Pięciu Przemian jest wpływanie na przepływ energii. W naszych ciałach istnieja kanały energetyczne (meridiany), poprzez które płynie niewidzialna energia chi (energia ta istnieje nie tylko w ciele człowieka, posiadają ją również wszystkie rośliny, zwierzęta, a nawet materia). W zdrowym ciele przepływ energii chi ma charakter ciągły i odbywa się dokładnie ustalonymi szlakami. Każdy produkt spożywczy jest również określoną formą energii i wywołuje w naszym organiźmie określone skutki. 

Gotowanie  wedlug Pięciu Przemian

Kuchnia według Pięciu Przemian to kuchnia zrównoważona, gdzie podczas doboru składników do potrawy kierujemy się wyłącznie naturą energii ich smaków. Cała tajemnica zrównoważonego gotowania polega na tym, że produkty spożywcze powinny trafiać do garnka w kolejności energii smaków według cyklu wspierającego w Kole Pięciu Przemian:

k- kwaśny,

g- gorzki,

sł- slodki,

o- ostry,

sn- słony.

Aby dostarczać naszemu organizmowi energii chi powinniśmy gotować wyłącznie na ogniu. 

Moje doświadczenia z Kuchnią wedlug Pięciu Przemian

Z kuchnią według Pięciu Przemian miałam po raz pierwszy kontakt około 10 lat temu, kiedy moja znajoma podsunęła mi książkę Anny Ciesielskiej "Filozofia Zdrowia". Złapałam bakcyla i od tamtej pory 90% moich potraw przygotowuję według tej fiolozofii (ciekawostka: ksiązka Anny Ciesielskiej pojawiła się w moim życiu, gdy byłam właśnie po zakupie kuchenki elektrycznej do mojego mieszkania. Zadzwoniłam do autorki i spytałam, czy mogę jednak gotować według pięciu przemian na maszynce elektrycznej. Odpowiedź była: w żadnym wypadku. Rozwiązałam to w taki sposób, że kupiłam turystyczna kuchenkę gazową i przez długi czas gotowałam na niej).

Jak wspomniałam wczesniej, podstawową zasadą gotowania według Pięciu Przemian jest dodawanie produktów w kolejności smaków:  kwaśny- gorzki- słodki- ostry- słony, pamiętając aby zamieszać potrawę po dodaniu każdego smaku, tak aby nabrała ona jego energii. Aby ułatwić sobie przygotowywanie posiłkow, możemy wywiesić w naszej kuchni tabelę produktów spożywczych według smaków:

Tabela smaków wedlug Anny Ciesielskiej:

Z czasem na pewno zapamiętamy, który składnik, która przyprawa należy do jakiego smaku i będziemy potrafili gotować bez zaglądania do tabeli.

Gotowanie możemy rozpocząć od dowolnej przemiany, jednak zakończyć najkorzystniej jest na przemianie metalu (smaku ostrym), wówczas potrawa taka jest rozgrzewająca, co ma szczególne znaczenie jesienią i zimą. Im więcej pełnych cyklów ma dana potrawa, tym będzie bardziej energetyczna i tym korzystniej będzie wpływała na nasz organizm. Możemy oczywiście podczas gotowania dodawać kilka produktów z jednej przemiany pod rząd, np w smaku ostrym dodajemy pieprz biały, czarny, imbir i paprykę ostrą jeden po drugim. 

Z kuchni według Pięciu Przemian polecam zwłaszcza zupy, ponieważ mają one właściwości rozgrzewajace, równoważące i są po prostu pyszne.

Zresztą tak naprawdę do kuchni tej przekonała mnie właśnie magia smaków, jaką uzyskujemy gotując wedlug Pięciu Przemian. Zauważyłam, że potrawy tak niepozorne jak smażona wątróbka, kotlety ziemniaczane, krokiety z kapustą, twarożek czy naleśniki przygotowane według Pięciu Przemian maja zupełnie inny, wspaniały smak. Od mojego pierwszego zetknięcia się z tą kuchnią nazywałam ją "magiczną", ponieważ wyczarowuje ona magiczne posiłki. 

Kuchnia według Pięciu Przemian to "alchemia" smaków i aromatów, jej charakterystycznym składnikiem jest bogactwo przypraw. W mojej kuchni zawsze posiadam: bazylię, kurkumę, tymianek, majeranek, kminek mielony, paprykę słodką, paprykę ostrą, pieprz chili cayenne, pieprz biały i czarny, imbir, oregano, gałkę muszkatołową, liść laurowy, ziele angielskie.

Na koniec cytat z książki Anny Ciesielskiej:

"Porządek sprzyja tym, którzy go szanują. Działa wówczas potajemnie, prowadzi, chroni. Gotuj więc radośnie, twórczo, ale ze świadomością, że to boski przywilej."